آیا HSP می تواند یک اختلال روانی باشد؟

HSP یا «شخصیت بسیار حساس» (Highly Sensitive Person) یک ویژگی شخصیتی طبیعی و فراگیر در جمعیت عمومی است که به افرادی اشاره دارد که نسبت به محرک‌های محیطی، عاطفی و اجتماعی حساسیت بالاتری دارند. این افراد معمولاً واکنش‌های قوی‌تری نسبت به صداهای بلند، نورهای شدید، احساسات و حالات دیگران و حتی جزئیات کوچک محیط اطراف خود نشان می‌دهند. این ویژگی که ناشی از تفاوت‌های عصبی و پردازشی در مغز است، به فرد اجازه می‌دهد اطلاعات را عمیق‌تر و با حساسیت بیشتری دریافت و تحلیل کند. بر اساس تحقیقات علمی، HSP هرگز به عنوان یک اختلال روانی شناخته نشده و به خودی خود بیماری یا اختلال محسوب نمی‌شود؛ به طوری که سازمان روانپزشکی آمریکا (APA) در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به آن اشاره نکرده است، که نشان‌دهنده ذات ذاتی و طبیعی این ویژگی در انسان‌هاست، نه یک مشکل روانشناختی.

براساس مطالعات الین آروین، روانشناس و بنیان‌گذار مفهوم HSP، افراد بسیار حساس به دلیل تفاوت‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی، اطلاعات را با عمق و دقت بیشتری پردازش می‌کنند. این موضوع می‌تواند هم فرصت‌ها و توانمندی‌هایی ایجاد کند و هم چالش‌هایی برای فرد به همراه داشته باشد:
این افراد معمولاً در محیط‌های پر سر و صدا و شلوغ سریع‌تر خسته می‌شوند و به زمان بیشتری برای بازیابی انرژی نیاز دارند.
توانایی بالایی در درک عمیق احساسات و نیازهای دیگران دارند و به راحتی تحت تأثیر هیجانات اطرافیان قرار می‌گیرند.
حساسیت زیاد به جزئیات محیطی، نکات ظریف و تغییرات کوچک در اطرافشان یکی از مشخصه‌های بارز است.
برای حفظ تعادل روانی، به زمان و فضای آرامش‌بخش نیاز دارند که به آن‌ها امکان می‌دهد انرژی ذهنی و جسمی خود را بازیابی کنند.

با وجود اینکه HSP یک ویژگی طبیعی است، در صورت بروز اختلالات همراه مانند افسردگی، درمان‌های تخصصی مانند درمان افسردگی با rTMS در کنار روش‌های روانشناختی می‌تواند نقش مهمی در بهبود حال بیماران داشته باشد.

اگر فکر می‌کنید ممکن است شخصیت بسیار حساسی داشته باشید، این نشانه‌ها را در خود بررسی کنید:
به راحتی نسبت به صداهای بلند، نور زیاد و محیط‌های شلوغ واکنش نشان می‌دهید.
احساسات و حالات اطرافیان را سریع و عمیق درک می‌کنید و تحت تأثیر قرار می‌گیرید.
توجه و حساسیت بالایی به جزئیات کوچک در محیط اطراف دارید.
نیاز به زمان بیشتری برای استراحت و بازیابی انرژی دارید.
نسبت به انتقاد حساس بوده و واکنش‌های عاطفی شدیدی نشان می‌دهید.
اغلب از مواجهه با موقعیت‌های پرتنش یا تحریک‌آمیز اجتناب می‌کنید.
با مشاهده بیشتر این علائم احتمالاً دارای ویژگی HSP هستید، اما برای تشخیص قطعی و دریافت راهنمایی‌های تخصصی، مشاوره با یک روانشناس توصیه می‌شود. اگر در این زمینه به دنبال مرکز روانشناسی و روانپزشکی حرفه ای هستید، کلینیک روانشناسی و روانپزشکی موج آرامش می تواند بهترین گزینه باشد. جهت دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02186081006 اقدام کنید.

افراد دارای حساسیت بالا می‌توانند با بهره‌گیری از راهکارهای مناسب، کیفیت زندگی و سلامت روان خود را بهبود بخشند:
حضور در محیط‌های آرام و کم‌تنش، به کاهش تحریک‌پذیری کمک کرده و فشار روانی را کاهش می‌دهد.
اختصاص دادن زمان‌های منظم و کافی برای استراحت، به بازیابی انرژی و تعادل روانی کمک می‌کند.
استفاده از تکنیک‌های مدیتیشن، تنفس عمیق و ذهن‌آگاهی (mindfulness) می‌تواند استرس را کاهش دهد و به آرامش ذهنی منجر شود.
اجتناب از مواجهه‌های مکرر با موقعیت‌های پرتنش و پر استرس توصیه می‌شود تا از فرسودگی جلوگیری شود.
توجه به نیازهای فردی، خودمراقبتی و حفظ سلامت جسمی و روانی اهمیت زیادی دارد.

در نهایت، باید تأکید کرد که HSP یا «شخصیت بسیار حساس» یک ویژگی طبیعی و ذاتی است که در بسیاری از افراد وجود دارد و نباید آن را با اختلالات روانی اشتباه گرفت. شناخت و پذیرش این ویژگی به افراد کمک می‌کند تا بهتر با چالش‌های ناشی از حساسیت بالا کنار بیایند و از نقاط قوت خود بهره‌مند شوند. با به‌کارگیری راهکارهای مدیریت استرس، استراحت کافی و حمایت تخصصی در صورت نیاز، افراد دارای HSP می‌توانند کیفیت زندگی روانی و جسمی خود را بهبود بخشیده و تعادل بهتری در زندگی روزمره برقرار کنند. اگر احساس می‌کنید حساسیت‌تان بر زندگی شما تأثیر منفی گذاشته است، مشورت با روانشناس می‌تواند راهگشای مناسبی باشد تا با ابزارهای علمی و تخصصی به بهترین شکل این ویژگی را مدیریت کنید.